Tết này, gia đình chị Hà
Thị Nguyệt, Chủ tịch Hội phụ nữ xã Đông Cửu, huyện Thanh Sơn chuyển vào ở trong
ngôi nhà vừa mới xây xong nên gia đình chị làm mấy mâm cơm vừa cúng tổ tiên vừa
mời anh em trong họ đến vui chung. Chị Thảo cho biết: Mâm cỗ của người Mường gồm
có nhiều món nhưng không thể thiếu món rau xôi. Rau xôi gồm những loại rau hái
trong vườn nhà, trên rừng.
Từ quả, lá đu đủ, bông bí, rau chuối...
Để có món rau xôi trong
mâm cỗ, từ sáng sớm, chị Nguyệt đã ra vườn hái những loại rau trồng trong vườn
như đỗ, lá đu đủ bánh tẻ, quả đu đủ xanh, hoa đu đủ đực, lá sắn, lá mùi tàu,
rau bí, hoa bí, rau thơm, rau ngót, cải, măng, rau ngải cứu, rau teeng, bắp bi
chuối, lá lốt…Rau hái về, rửa sạch, để ráo nước rồi thái nhỏ, trộn đều. Để xôi
rau, người Mường thường đồ bằng chõ gỗ. Lý giải về việc xôi rau mà không luộc,
chị Nguyệt cho biết: Rau xôi lên sẽ giữ được hương vị và giữ được màu sắc tự
nhiên.
Các loại rau, lá được cho vào chõ xôi làm bằng thân cây rỗng
Sau khi bắc chõ gỗ lên bếp, chị Thảo đổ nước vào chõ rồi nhóm bếp, đun đến
khi nước sôi thì cho tất cả các loại rau, quả vào đậy nắp đun khoảng 15- 20
phút tới khi ngửi thấy mùi thơm của các loại rau, đặc biệt là lá lốt thì rau đã
chín. Rau được đồ chín bằng hơi nên không nát, khi chín những loại rau này vẫn
giữ được sắc màu, rất xanh, rất đậm đà. Chị Nguyệt cho biết: Rau xôi đạt tiêu
chuẩn là phải giữ được màu xanh của các loại rau, màu trắng của quả cà rừng, của
hoa đu đủ đực và màu nâu nhạt của hoa chuối rừng. Đồng thời, phải giữ được vị
chát, đắng đặc trưng của rau ngải cứu, lá hoa đu đủ, rau teeng.. Đây là món ăn
đơn giản nhưng thường là món được ăn hết trong mâm cỗ.
Chõ xôi được đặt lên bếp lửa, lửa canh đều cho đến khi đạt độ chín
Theo đồng chí Đinh Thị Vụ, Phó Bí thư
Thường trực Đảng ủy xã Đông Cửu, từ xưa đến nay, rau xôi không chỉ là món ăn
truyền thống của người Mường mà còn là vị thuốc bởi những loại rau xôi có vị
đắng, chát vốn có tính nóng và có tác dụng rất tốt trong phòng chống cảm cúm,
chống các loại gió độc, tăng sức đề kháng cho cơ thể...vì thế món rau xôi rất
được đồng bào ưa chuộng.
Một món ăn đơn
giản và bình dị từ những sản vật của núi rừng qua bàn tay khéo léo của người
phụ nữ Mường trở thành món ăn đặc sản.
Món rau xôi là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ của người Mường Đông Cửu
Nhìn thành quả từ những sản vật của núi
rừng được chị Nguyệt trang trí đẹp mắt dâng lên bàn thờ tổ tiên, chúng tôi càng
hiểu rõ hơn về ẩm thực độc đáo, phong phú, gần gũi, mộc mạc của người Mường.
Hiện nay, dù
chịu ảnh hưởng từ cuộc sống hiện đại nhưng văn hóa ẩm thực của người Mường nói
chung, người Mường xã Đông Cửu nói riêng vẫn được gìn giữ và phát huy. Với
những món ăn đơn giản, bình dị như rau xôi đã thu hút được nhiều thực khách đến
với các bản Mường vùng cao.
(Nguồn:
Báo Phú Thọ - baophutho.vn)
